De swing van De Beemster

In de Gouden Eeuw waren de Hollandse ambities groot. Alles leek maakbaar, ook het landschap zetten Hollanders naar hun hand. Voor 1612 was de huidige Droogmakerij de Beemster een meer. Met geld van Amsterdamse kooplieden pompte ingenieur Leeghwater dat binnenwater met 43 molens leeg. De drooggelegde grond verdeelde men in ‘perfecte vierkanten’, volgens de idealen van de Renaissance. Elk vierkant bestond uit langwerpige kavels. Twee van die kavels zijn nu een golfbaan, aangelegd door de broers John en Ronald Jonk. ‘Kavel II’ heet de baan, naar het nummer van de oorspronkelijke ‘tweede binnenkavel’ waarop nu een golfbaan met golfshop, hotel en restaurant zijn gebouwd.

Anders zijn

Golfen doen John en Ronald Jonk zelf niet. Ze groeiden op in de stolpboerderij Vrederust in De Beemster. Hun opa en vader waren boer. Zelf wilden ze geen boer worden, maar toen opa en vader vrij snel na elkaar overleden, werden ze het toch. Ze erfden de boerderij en het akkerbouwbedrijf aan de Volgerweg. John was opgeleid als timmerman en vond de akkerbouw zwaar werk dat weinig opleverde. Samen met zijn broer zocht hij een andere besteding voor het land, iets wat niet gemakkelijk gekopieerd kon worden. ‘Want het zit hier zo’, zegt John. ‘Als de spruiten een keer duurder zijn, gaat iedereen direct spruiten telen.’

In jezelf geloven

In 1992 namen John en Ronald Jonk het initiatief voor de golfbaan. Het boerenbedrijf leverde niet genoeg meer op om twee gezinnen te onderhouden. Het idee voor de golfbaan begon te groeien toen ze iemand ontmoetten die een golfclub had, maar geen eigen terrein. Snel werd duidelijk: dit was een gat in de markt. ‘We gingen meteen naar de gemeente voor een vergunning’, zegt John. ‘Men was daar positief, tot na twee maanden een tegenbericht kwam. Ineens mocht er helemaal niets meer. De reden: aantasting van het open agrarisch landschap.’

Toch bleven ze in het idee geloven. John moest ervoor lobbyen bij de lokale politiek. Dat had hij nog nooit gedaan, maar als geboren Beemsterling kende hij veel mensen. ‘Lullen en in jezelf blijven geloven, dat was het belangrijkst.’ In 2003 kregen ze alsnog een vergunning, met één restrictie: de baan mocht niet hoger dan anderhalve meter zijn. Het open landschap van het UNESCO werelderfgoed met de weidse vergezichten was beschermd.

Droogmakerij De Beemster

De Beemster in Noord-Holland is een schoolvoorbeeld van hoe Nederlanders grote delen van hun land hebben drooggelegd. Deze zeventiende-eeuwse droogmakerij is opgezet om het onstuimige binnenmeer De Beemster om te zetten in vruchtbare en winstgevende landbouwgrond. Om het water kwam een stevige dijk van ruim 40 kilometer lang en daar omheen werd een ringvaart gegraven. Vervolgens pompten 43 windmolens het meer leeg.
In 1612 viel De Beemster droog en kon de inrichting van de polder beginnen. Er werden wegen aangelegd, wegsloten en kavelsloten gegraven en boerderijen gebouwd. Dat alles gebeurde volgens een ordelijk en strak geometrisch patroon. Aan deze rationele verkaveling en inrichting heeft De Beemster zijn roem te danken. Droogmakerij de Beemster is sinds 1996 werelderfgoed.

> Lees meer over Droogmakerij de Beemster

Perfecte vierkanten

Het raster van De Beemster bestaat uit zuivere vierkanten van 100 ‘Rijnlandse morgen’, de toenmalige oppervlaktemaat. Rasters van ontwateringstochten en wegen liggen over elkaar heen en vormen vierkante ‘polderblokken’ van 926 bij 926 meter, oftewel 100 morgen. Ieder polderblok is aan twee zijden begrensd door water en aan twee zijden door een weg. De harmonie en symmetrie van dit ontwerp werd in de Gouden Eeuw als summum van perfectie gezien, geheel volgens de renaissancistische denkbeelden van die tijd.

Kaart (1662) van De Beemster door Lucas Jansz. Sinck. Bron: Noord-Hollands Archief

Onder het maaiveld

Golfers houden van een gevarieerde heuvelachtige baan. Dus moesten John en Ronald het in de diepte zoeken. Met een ervaren kraanmachinist, die ruim 120 golfbanen had aangelegd, veranderden ze de grasvlakte in een heuvellandschap, deels onder het maaiveld. De broers creëerden het ontwerp van de baan op gevoel en op basis van hun kennis van de grond, de akkerbouw en grasteelt. Omdat ze zelf op het land hadden gewerkt, kenden ze het gebied van het werelderfgoed door en door. Ze wisten precies waar het laag en hoog was, waar water stond en waar niet. Zo konden ze wateroverlast voorkomen.

Met een bulldozer werden royale zandbunkers gekleid en groene heuvels met 18 holes. De eerste en enige golfbaan in UNESCO werelderfgoed de Beemster werd een feit: een glooiend gebied in het strakke ‘vierkante’ landschap van de droogmakerij. En geen heuvel was hoger dan anderhalve meter. Hier kon je ver kijken, over alles heen.

Geen yuppies

Maar meer nog dan het landschappelijke aspect zorgde het imago van de golfsport voor weerstand bij de bewoners van De Beemster. ‘Golf was een echte elitesport’, zegt John, ‘en van de meeste mensen hier hoefde dat niet zo nodig. Je zag ze denken: golf hoort hier niet. Boven het Noordzeekanaal willen mensen geen yuppieachtige toestanden.’

Het beeld van golf als sport voor mensen met geld en business, is een erfenis van vroeger. Inmiddels is dat totaal veranderd. Golfbaan Kavel II streeft ernaar om een laagdrempelige locatie te blijven. John wil een gezellige en open atmosfeer, zodat iedereen zich welkom voelt. De golfbaan trekt mensen uit De Beemster en de regio daaromheen. En dat is precies zijn bedoeling. De tijd dat golfen elitair was is voorbij.

Ervaar het grote verhaal

Zo op het oog lijken de drie Werelderfgoederen in en rondom  Amsterdam heel verschillend van elkaar. Toch hebben zij veel gemeen. Wie de drie UNESCO Werelderfgoederen in de regio Amsterdam bezoekt, ontdekt de bouwstenen van Nederland. Of men nu fietst door een oneindige bomenlaan in De Beemster, een rondvaart over de Amsterdamse grachten maakt of door de open, groene schootsvelden van de Stelling van Amsterdam wandelt, steeds beleef je hetzelfde, grote verhaal: hoe Hollanders door de eeuwen heen in staat zijn geweest om het water en de natuurlijke omgeving naar hun hand te zetten.