Echte fortenkenners zijn Patricia en Robert-Jan, eigenaren van het bureau Fort Evenementen. Beiden zijn doorgewinterde organisators en zien het fort als een cultuurhistorische attractie waar ze binnen- en buitenactiviteiten kunnen organiseren voor de zakelijke markt. Vanuit hun kantoor in Kortenhoef werken ze talloze spelconcepten en ideeën uit tot avonturen. Forten zijn niet de meest gemakkelijke locaties om iets te organiseren, omdat er vaak weinig faciliteiten zijn. Patricia en Robert-Jan improviseren en passen hun ideeën aan elke locatie aan.

 Dagelijks zijn ze te vinden in de forten van UNESCO werelderfgoed Stelling van Amsterdam en de Nieuwe Hollandse Waterlinie. In 30 forten weten ze inmiddels de weg en organiseren ze bedrijfsuitjes, activiteiten en feesten. Het is jammer dat forten nog steeds een saai imago hebben’, vindt Patricia. ‘Onze missie is te laten zien hoe leuk het er is, want het is echt gaaf.’

Spervuur aan vragen

Onder hun clientèle bevinden zich ziekenhuizen, kleine familiebedrijven en multinationals. ‘De ene dag werken we voor vijftig directieleden en een raad van bestuur en de volgende dag voor de vuilnismannen van een gemeente’, zegt Patricia. ‘Het contrast is gigantisch. Dan moeten we snel schakelen en ons verhaal aanpassen.’ Alle activiteiten zijn gerelateerd aan de forten en hun militaire geschiedenis. Aan het eind van een event krijgen Robert-Jan en Patricia altijd een spervuur aan vragen over het fort. Daarin is elke groep hetzelfde.

Patricia en Robert-Jan vertellen hun gasten over het fort waarin ze zich bevinden, en over het belang van de Stelling van Amsterdam en de Nieuwe Hollandse Waterlinie als erfgoed. Ook leggen ze uit hoe inundatie, of onderwaterzetting van een gebied, werkt. De meeste bezoekers kennen het principe van verdediging met water niet. Patricia verbaast zich erover: ‘De Stelling van Amsterdam en de Nieuwe Hollandse Waterlinie worden op scholen niet als geschiedenisonderwerp behandeld, terwijl we het over twee van de grootste en vooruitstrevendste militaire bouwwerken van Nederland hebben.’ ‘En een project van 50 miljard uit 1900 dat nooit is gebruikt’, vult Robert-Jan aan. Wanneer ze te weinig vertellen of geen rondleiding doen, dan horen ze dat direct van de gasten. ‘Die willen éénmaal op het fort toch meer weten over de geschiedenis.’

Stelling van Amsterdam

Rondom Amsterdam ligt de Stelling van Amsterdam, een bijzondere verdedigingsring van 46 forten en batterijen en een grote hoeveelheid dijken en sluizen. De Stelling van Amsterdam werd grotendeels aangelegd tussen 1874 en 1914 en is een 135 kilometerslange linie ter verdediging van de Nederlandse hoofdstad. Het is een staaltje Hollands waterbouwkundig vernuft van onderwaterzettingen en een ingenieus logistiek systeem. Tijdens de twee Wereldoorlogen werd de Stelling wel in staat van verdediging gebracht, maar er hoefde nooit daadwerkelijk gevochten te worden. Veel van de forten en batterijen hebben nu een andere bestemming gekregen. De Stelling van Amsterdam staat sinds 1996 op de Unesco Werelderfgoedlijst.

Wat is inundatie

Inundatie is het opzettelijk onder water zetten van laaggelegen polderland om de vijand op afstand te houden. Water was, net als een gracht om een kasteel, hét middel om land te beschermen.

Hip en trendy Vuurtoreneiland

Veel forten worden in stand gehouden door vrijwilligers. Het zijn locaties waar weinig is. ‘Op Vuurtoreneiland hebben ze het begrepen’, vindt Robert-Jan Nederbragt. Het eiland is een lichtbaken uit 1701 voor de dijk bij Durgerdam. ‘Er is een hip en trendy restaurant gebouwd, zo’n hit, dat het al drie maanden van tevoren vol zit. De aantrekkingskracht is enorm. Het idee? Eten in de natuur, beschut in een klein glazen huisje op het eiland, waar je vanuit Amsterdam op food-excursie naartoe kunt. Alles op hoog niveau. Een combinatie van kwaliteit, risico nemen en exclusiviteit.’

> Lees meer over Stelling van Amsterdam

Tastbare geschiedenis

20 tot 30 forten zijn goed bruikbaar voor evenementen, waaronder Forteiland IJmuiden, het grootste fort uit UNESCO werelderfgoed Stelling van Amsterdam. Daar laten Patricia en Robert-Jan het programma over aan de professionele organisatie van het fort, dat al ver is in de ontwikkeling van activiteiten. Forten spreken bij steeds meer mensen tot de verbeelding, ook door tv-programma’s als Fort Boyard en Wie is de Mol. Bedrijven en scholen kiezen vaker voor een fort als locatie voor een uitje. Het is avontuurlijk gebied en nog relatief onbekend terrein. De geschiedenis is er dichtbij en tastbaar.

Maar forten zijn niet alleen locaties voor evenementen. Ook andere ondernemers lijken de forten te willen ontwikkelen tot een aantrekkelijke bestemming voor publiek. Soms wordt een fortenterrein overspoeld met mensen. Het GeoFort bijvoorbeeld, op het terrein van het Fort bij de Nieuwe Steeg, bereikt soms zijn maximale capaciteit. Patricia: ‘Onze uitdaging is, dat iedere klant zich uniek voelt op zo’n vol fort.’

Onafhankelijk

Zouden ze geen eigen fort willen hebben? Ooit waren ze daar heel dichtbij. Maar een eigen fort is zwaar werk met lange dagen. Je maakt veel kilometers in een fort en alles lopend. Met Fort Evenementen zijn ze een onafhankelijke partij die met elk fort kan samenwerken. Als forteigenaren zouden ze concurreren met andere forten. En daar werken ze nu juist zo goed mee samen. Op steeds een ander fort iets leuks doen, dat willen ze.

Ervaar het grote verhaal

Zo op het oog lijken de drie Werelderfgoederen in en rondom  Amsterdam heel verschillend van elkaar. Toch hebben zij veel gemeen. Wie de drie UNESCO Werelderfgoederen in de regio Amsterdam bezoekt, ontdekt de bouwstenen van Nederland. Of men nu fietst door een oneindige bomenlaan in De Beemster, een rondvaart over de Amsterdamse grachten maakt of door de open, groene schootsvelden van de Stelling van Amsterdam wandelt, steeds beleef je hetzelfde, grote verhaal: hoe Hollanders door de eeuwen heen in staat zijn geweest om het water en de natuurlijke omgeving naar hun hand te zetten.