Exclusief fruit op vruchtbare Beemster-grond

Vera en haar man Dirk hebben een boomgaard van 6 hectare groot, omrand door oude elzen. Daar telen ze 9 soorten appels en peren, kersen en pruimen en sinds kort ook aardbeien. Ze bouwen voort op het bedrijf van Dirks vader. ‘Zes hectare vol exclusiviteit’, zegt Vera. Met dat fruit maken ze fruitsappen en jams zonder toevoegingen, verse producten die niet in de supermarkt verkrijgbaar zijn. Eerlijk & Heerlijk levert aan delicatessenzaken en restaurants die streekproducten zonder toevoegingen verkopen.

Voorraadkamer

In de zeventiende eeuw was De Beemster, het drooggelegde gebied boven Amsterdam, de toevlucht van fortuinlijke stedelingen. In het begin van de zeventiende eeuw ontstond De Beemster, omdat rijke Amsterdammers voorzagen dat de alsmaar groeiende stad behoefte zou krijgen aan voedsel. Drijvende kracht achter de drooglegging van het toenmalige Bamestrameer in 1612 was koopman Dirk van Os, mede-oprichter van de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC). Hij investeerde met zijn broer en 13 andere heren met macht en geld in het gebied. Grond was een schaars goed en er kon veel op worden verdiend.

De rijke Amsterdammers trokken in de zomer naar hun buitenhuis in De Beemster. Daar was het ruim en rustig. En de lucht was er fris. In de stad verdween het afval van de vlees- en vismarkt in de grachten en drong de ranzige geur van rotting zich in de nauwe straten aan je op. In De Beemster was voedsel ruim voor handen: fruit, kaas, honing, melk en vlees. Het gebied was de voorraadkamer van Amsterdam. Al het verse en gezonde waar De Beemster voor stond, vind je er nog steeds terug. Zoals bij Eerlijk & Heerlijk.

Ecolabel

Vera en Dirk telen fruit zonder bestrijdingsmiddelen. De elzen rondom de boomgaard dienen als ‘windsingel’, om de windkracht te breken, maar dat is niet de enige reden. ‘Sommige insecten in de windsingel zijn nuttig voor de bestrijding van andere insecten. Vroeger spoot men alles dood met gif, ook het nuttige’, zegt Dirk. ‘Nu doen we alles met waarneming. We houden de bomen zelf goed in de gaten.’ Het fruit van Eerlijk & Heerlijk wordt duurzaam verbouwd, maar het merk heeft geen officieel ecolabel. Met duurzaam fruit telen zijn de kosten wat hoger, er wordt niet veel op verdiend en zo’n label kost geld.

Het vermakelijck landt-leven

Rijke Amsterdammers die ’s zomers naar hun buitenverblijf vertrokken, gingen daar graag zelf tuinieren in hun moestuin. De buitenhuizen en landgoederen werden gebouwd met rondom tuinen waarin veel ruimte was voor groenten, kruiden, fruit en bloemen. Veel recepten uit de zeventiende eeuw zijn gebaseerd op ingrediënten uit eigen tuin: inheems fruit, zoals peren, kweeperen, appels, pruimen en bessen.

Plattegrond van de voormalige buitenplaats Beemsterlust aan de Volgerweg met linksonder de boomgaard. Bron: Noord-Hollands Archief

> Lees meer over Droogmakerij de Beemster

Tip van Vera: 
Hoe bewaar je vers fruit

Leg twee appels en twee peren op de fruitschaal; de rest bewaar je in de groentela van de koelkast. Dan blijft je fruit langer goed, fris en knapperig.

Vette laag op de appel

Een appel maakt zelf een laagje aan om zich te beschermen tegen uitdroging. Dit voelt aan als een vettig laagje en ziet eruit alsof de appel bespoten is met lak. Vooral de Jonagold heeft zo’n natuurlijke glanslaag.

Gemaksfruit

Er worden steeds minder appels en peren gegeten, zegt Vera van Berge van Eerlijk & Heerlijk. Mandarijnen en bananen zijn favoriet, vooral bij kinderen. Het is gemaksfruit: handig en snel op te eten. Er zijn ook veel nieuwe fruitsoorten ontwikkeld, zoals de Zespri, een zoete kiwi. ‘Misschien vinden we een appel of peer te gewoon.’

Suzuki’s fruitvlieg

Eerlijk & Heerlijk is een typisch seizoenbedrijf midden in UNESCO werelderfgoed. Eens per jaar is het oogsttijd. Dan komt het erop aan al het fruit van de bomen te halen en op te slaan. Peren worden opgeslagen en bewaard bij nul graden, appels tussen de 4 en 6 graden. Geen graad hoger of lager, want dan wordt het fruit slecht. Vera en Dirk bewaken de exclusiviteit van hun fruit. Is de oogst niet volgens hun standaard, dan verkopen ze het fruit niet. En is de oogst op, dan wachten ze tot het nieuwe seizoen voordat ze die ene appel of peer weer verkopen.

Bij de vraag of er weleens een oogst mislukt, slaat Vera haar handen voor haar gezicht. Dirk kijkt haar even snel aan, glimlacht. Er was een oogst met kersen, vertelt Vera. Tijdens een plotselinge storm rukte een windvlaag alle kappen uit de grond. Die kappen staan over de kersenbomen om het fruit te beschermen tegen hagel. De hele oogst mislukte. En er was die ene hagelbui die echt heel plaatselijk losbrak en korte metten maakte met de oogst. ‘Hoe was het mogelijk!’ zegt Dirk. ‘De buren hadden nergens last van.’ En toen was er Suzuki’s fruitvlieg. Met de naam van een onschuldig Japans brommertje maar de reputatie van een veelvraat, ondanks zijn afmeting van twee millimeter. Vergeleken met de ‘gewone’ fruitvlieg is Suzuki’s fruitvlieg een reusachtige schrokop. Dol op vers fruit, met name kersen. Andere fruitvliegen houden van rottend fruit. Het zijn de steeds warmer wordende zomers, denkt Dirk. De warmte maakt van ons land een prima gebied voor uitheemse insecten. En door het veranderende klimaat hebben we steeds meer last van extreem weer.

Rijke geschiedenis

God schiep de aarde, maar de Hollanders schiepen Holland. Dat denkt de Beemsterling bij een tegenslag. UNESCO werelderfgoed Droogmakerij de Beemster is een typisch voorbeeld van wat de maakbaarheid vermag. Het grote meer dat De Beemster ooit was, is droog gemaald. Het nieuwe land kreeg een strakke, perfect vierkante indeling, naar zeventiende-eeuws ideaal. Zo werd het woeste water dat land en huis verslond door mensenhanden gemaakt tot een vruchtbaar, rijk erfgoed van wereldformaat. Een innovatief, visionair landschap dat diepe en blijvende invloed had op droogmakingsprojecten in Europa en daarbuiten.

Dat is de origine van Eerlijk & Heerlijk, en Vera en Dirk zijn trots op die rijke geschiedenis. Een hagelbui of fruitvlieg houdt ze niet tegen. Ze weten waarvoor ze het doen: fruit van de beste kwaliteit in het mooiste landschap.

Ervaar het grote verhaal

Zo op het oog lijken de drie Werelderfgoederen in en rondom  Amsterdam heel verschillend van elkaar. Toch hebben zij veel gemeen. Wie de drie UNESCO Werelderfgoederen in de regio Amsterdam bezoekt, ontdekt de bouwstenen van Nederland. Of men nu fietst door een oneindige bomenlaan in De Beemster, een rondvaart over de Amsterdamse grachten maakt of door de open, groene schootsvelden van de Stelling van Amsterdam wandelt, steeds beleef je hetzelfde, grote verhaal: hoe Hollanders door de eeuwen heen in staat zijn geweest om het water en de natuurlijke omgeving naar hun hand te zetten.